(सीतेप्रमाणे मजवरही दया करा, अशी प्रार्थना)
तयी प्रभुवरा ! तसे सदय; कां असे ? आज हो !
विचारुनि पहा बरे निजमनी महाराज ! हो !
वनोवनि फिरा पिशापरि; म्हणा अहोरात्र ’हा’ !
नसे कुशळ भाषणी, परि असे कृपापात्र हा ॥८१॥
समागम तुझा घडो म्हणुन जाहले लाकडे
तपोनळि, तसे मुनि त्यजुनि, जोडिली माकडे; ।
अयुक्त बहु ज्या जनास्तव घडे, पडे सांकडे,
तदुक्तिहुनि आमुचे बहुत बोलणे वाकडे ॥८२॥
’जगत्रयमनोहरा ! बलगुणैकरत्नाकरा !’
म्हणे ’कनकरंकु द्या मज, महा प्रयत्ना करा.’ ।
प्रियाहि अशि जाहली तुज कुकार्य आज्ञापिती;
सुधा त्यजुनि कामुक प्रकट अंगनाज्ञा पिती ॥८३॥
स्वदास समयी जपे, तरि न दे वरा, चाकरी
चुके न, परि सार्थक श्रम न देवराचा करी; ।
वदेहि भलतेचि; ते तिसचि, कोप टाका, पुसा;
असे मृदु, म्हणोनि बा ! मज न धोपटा कापुसा ॥८४॥
(आवड गोड-कृष्णावतारकथा)
न जे प्रिय, सदोष ते; प्रिय सदोषही चांगले.
स्वतोक पितरां रुचे, जरिहि कर्दमी रांगले ।
तुलाचि धरि पोटिशी कशि तदा यशोदा बरे ?
जरी मळविशी रजोमलिनकाय तू अंबरे ॥८५॥
तुझे कथिति गोपिका विविध तीस बोभाट, ते
सुखप्रद गुणस्तवापरिस जाहले वाटते; ।
क्षमा न करि एकदा, तरिहि फार खोडी करा;
न देचि भय, ताडनोद्यमसमेत सोडी करा ॥८६॥
जरी म्हणसि बांधिले, तरि न कष्टवीले; करा
विचार, जशि कष्टवा तशि न कष्टवी लेकरा; ।
यथेष्ट पुरते जरी प्रथम दाम, का सांधिती ?
न ती प्रबळ गोपिका; तुज तुझी दया बांधिती ॥८७॥
(भगवन्निषुरता क्षणिक व केवळ भक्तकल्याणार्थ असते.)
तुम्हीहि बळि बांधिला म्हणुनि आमुची माय जी
मनांत सहजा दया, निपट टाकिली काय ? जी ! ।
सकोप दिसती गुरु क्षणभरीच; जे तापले
जल ज्वलनसंगमे, त्यजि न शैत्य ते आपले ॥८८॥
(भगवंताची सदयता)
प्रसिद्ध तुमचे महासदय पाय; जीवांकडे
चुकी, म्हणुनि होतिल क्षणहि काय जी ! वांकडे ? ।
न निष्ठुर पिता; म्हणे मनि ’न हो प्रजा टोणपी;’
अपथ्यरुचि रुग्ण तो कटुक ओखदे कोण पी ? ॥८९॥
असंख्य खळ संगरी निजकरी तुवा मारिले;
न निष्ठुरपणे, कृपा करुनि ते भवी तारिले; ।
जगज्जनक तू, मुले सकळ जीव, या भातुके
दटावुनिहि देशि बा ! अमृत नेदिजे घातुके ॥९०॥
(भगवत्कथाप्रशंसा)
कथा श्रवणचत्वरि जरि पुनः पुन्हा ये, रते
महारसिक तद्रसी, विटति ऐकता येर ते; ।
विलोकुनि विलासीजन पुनःपुन्हां कामुका
वरी प्रकट शांतिला धरि, परंतु मीना बकी
गिळि; तशि तुला टपे सुकृतबुद्धिहीना बकी; ।
जिणे गरळ पाजिले; अमृत पाजिले तीस ता;
खळासि न दिसो भलेपण, खरे भल्या दीसतां ॥९१॥
(देवच खरा सदय पिता)
सदाहि हित नायको; बहु अपाय केले, करू;
तरी सकृप बाप तू म्हणसि, ’नायके लेकरू;’
कधी न करिसी प्रभो ! भजकबाळकोपेक्षण;
न तूजवरी ज्यापरी पशुपपाळ कोपे क्षण ॥९२॥
खरा जनक तू, जना इतर कोण हो ! देव वी ?
समीहित फळे जगा तव पदाब्ज दे, देववी; ।
अशीच करुणा असो हरि ! कधी न भंगो पिता;
अशा मज असाधुला इतर कोण संगोपिता ? ॥९३॥
सुविद्य, धन मेळवी, वचन आयके, आवरी
प्रपंच, भर घे शिरी, करि कृपा पिता त्यावरी; ।
असा जरि नसे, रुचे तरि न तो अभद्र क्षण;
तसा तुजचि आवडे; करिसि तूचि तद्रक्षण ॥९४॥
(मातृमहिमा)
पिता जरि विटे, विटो; न जननी कुपुत्री विटे;
दयामृतसार्द्रधी न कुलकज्जले त्या किटे; ।
प्रसादपट झांकिती परि परा गुरूचे थिटे;
म्हणूनि म्हणती भले ’न रिण जन्मदेचे फिटे ॥९५॥
(भगवत्कृपा हीच खरी माता)
विटेल जननीहि की शत रची निमित्ते विधी;
मळे कलियुगी श्रुती जशि, खळी तिची तेवि धी ।
कदाचित विटेल; बा ! तव दया न दीनावरी;
जशी जगदघक्षयी कर भवन्नदी नावरी ॥९६॥
कृपाचि जननी तुझी; सकल जीव दायाद; या
तिणेचि उपदेशिल्या करिति सर्व दाया दया; ।
असे उमजता भले न गुरुभाव तो टाकिती;
मता तुजहि गोपिका, मग जनास तोटा किती ? ॥९७॥
(देवाची कृतज्ञता)
भरोनि कुचकुंभ जी विपरसे मुखी दे बकी,
प्रभो ! तिसहि ठेविशी, जशि महासुखी देवकी; ।
न होति जननी कशा पशुपदार, गाई ? लया
न पावतिच तत्सुखे, कृति न कोण गाईल या ? ॥९८॥
अशी तरि कृतज्ञता हरि ! तुझ्याच ठायी अगा !
सख्या ! अणुचि मानिशी, करुनि सुप्रसादा अगा ! ।
भुले सुकविवाग्वधू तव गुणा अनर्घ्यानगा;
म्हणेल जन कोण, की यश पुनःपुन्हा ते न गा ? ॥९९॥
तुम्ही बहु भले, मला उमज होय ऐसे कथा;
कसा रसिक तो ? पुन्हा जरि म्हणेल आली कथा; ।
प्रतिक्षण नवीच दे रुचि, शुकाहि संन्यासिया;
न मोहिति भवत्कथा अरसिका अधन्यासि या ॥१००॥