(पापक्षालनार्थ विनंति)
कळी करि सुनिर्मळी परम उग्र दावा नळी;
तयांत अविशुद्ध मी, शलभ जेवि दावानळी; ।
व्रणार्तपशुच्या शिरावरि वनी उभे काकसे,
स्मरादि रिपु मन्मनी; अहि न काळ भेका कसे ? ॥२१॥
तरेन तुमच्या बळे भवमहानदी, नाविका !
तुम्हीच मग आतरास्तव मला सुदीना विका ।
असे विदित वासही मज सदाश्रमींचा; करा
दया, गुण पहा; सवे मज सदा श्रमी चाकरा ॥२२॥
धना, परिजना, घरी तुमचिया उणे कायसे ?
न लाभ मणिहेमभूपतिस जोडिल्या आयसे ।
परि प्रभुहि संगही उकल वस्तुला ठेविती;
गुणा न म्हणता उणा, अधिक, आदरे सेविती २३
दिसे म्हणुनि शाश्वतप्रकृतिरंक मी काय? हो !
प्रसन्न तुमचा बरे मजवरी प्रभो ! पाय हो ।
क्षण त्यजुनि इंदिराबृहदुरोजसंगा, धरा
शिरी पद, मिळो सखा सम सुशील गंगाधरा ॥२४॥
(प्रभुस्तुति)
'प्रभुस्तुति न ठाउकी, परि तिच्या महाकामुका
मला कृपण मारितो बहु सकाम हाका मुका' ।
म्हणा मनि असे; कसे प्रथम नीट ये लेकरा ?
हळुहळु पटु स्वये सुपथि लावियेले करा ॥२५॥
जनी तरि असे असे, शिशुहि जे मुखे वर्ण वी,
पिता पिउनि ते भुले, मधुरता सुखे वर्णवी;
मना जरि नये, गुरुक्तहि म्हणे कटु प्रायशा;
दयानिधि! तुम्हांपुढे जनकथा अशा कायशा ?॥२६॥
'अतर्क्य महिमा तुझा, गुनहि फार, बा ! हे,' विधी
श्रुतिजॅहि म्हणे सदा, स्तविल आमुची केवि धी ? ।
तरीजन यथामति स्तवुनि जाहले सन्मती;
स्तवार्थ तुझिया तुझ्या सम कवी कधी जन्मती ? ॥२७॥
निजस्तुति तुम्हां रुचे; स्तविति त्या वरे तर्पितां;
नमस्कृतिपरां बरे सधन सर्वही अर्पिता;
स्वभाव तुमचा असा विदित जाहला याचका;
करू स्तव जसा तसा; फळ नव्हे जना याच का? ॥२८॥
'तुम्ही परम चांगले, बहु समर्थ, दाते; असे
सुदीन जन मी, तुम्हा शरण आजि आलो.' असे ।
पुन्हाहि कथितो, बरे श्रवण हे करा यास्तव;
समक्ष किति आपुला सकललोकराया ! स्तव ? ॥२९॥
किती श्रवण झांकिति प्रभुहि; काय ते पोळती ?
पुसाल जरि कोण ते ? पदरजी तुझ्या लोळती ।
बरे तुजचि सोसवे स्तवन; कृत्तिवासा गरा
न पी, तरि कसे घडे ? हितकरा ! दयासागरा ! ॥३०॥
गमो मधुर हे विष स्तवन, सेवितां माजवी,
करी मलिन सद्यशोमुख, हलाहला लाजवी; ।
हरापरिस तूं बरा, प्रभुवरा ! सदा जो पिशी
असा रस समर्पि, त्या अमृत आपुले ओपिशी ॥३१॥
कवीश्वरमनःपयोनिधिसुतस्तुतीच्या पते !
भले न वरिति स्तुतिप्रति, न जोडिती पाप ते; ।
गळां पडति ज्यांचिया तव गुणैकदेशभ्रमे,
तिही तुजचि दाविता, भजति, बा ! तुला संभ्रमे ॥३२॥
(कवितासुतासमर्पण)
म्हणोनि कवितासुता तुज समर्पितो; साजरी
नसे बहुतशी गुणी कनकपीतवासा ! जरी, ।
तरी न इतरा वरी, हरि ! करी इला किंकरी;
मयूरहि निजात्मजाग्रहविमुक्त, जैसा करी ॥३३॥
स्मरोनि कृतमंतुला, न कवितावधूस्वीकृती
कराल, तरि आयका प्रभु ! खराच मी दुष्कृती; ।
नमस्कृतिपुरःसर स्वकृति अर्पितो आजि, ती
दिली रविसखे तुह्मा जशि नमोनि सात्राजिती ॥३४॥
'पिता खळ, परंतु ती गुणवती सती चांगली;
म्हणोनि तुज आपुल्या भजनि लावणे लागली; ।
म्हणाल, तरि तत्सुखा कशि, ? तुम्हांसवे भांडगा
अहर्निशिहि भांडला त्रिणव रात्र जो दांडगा ॥३५॥
तिलाहि बरवी म्हणा, उचित होय; तोषाकरे
असेल सजली यथारुचि तयी स्वयोषा करे, ।
जशी पदरजे शिला; परि असे न हे शापिली
धवे, हरिमनोहराकृति सती अघे व्यापिली ॥३६॥
भले स्मरण जाहले समयि, कंसदासी करे
कशी उजरली समुज्वलदयासुधासी करे ? ।
तुम्हां स्वरिपुची तशी बटिक आवडे, मत्कृती
नको, न सजवे, असा बहुत काय मी दुष्कृती ? ॥३७॥
जशी पृथुकतंदुलप्रसृति आप्तकामा तशी
रुचो कृति; सभाग्य तू सुनय आप्त का मातशी ? ।
कण्या विदुरमंदिरी म्हणति साधु आखादिल्या;
खरे जरि, कशा तुज प्रभुसि आपुल्या स्वा दिल्या ? ॥३८॥
जिणे रस पहावया प्रशिथिली रदी चाविली,
सुवासहि शबरी तशी बदरिकापळे दे जुनी,
कथा अशि असो, पहा स्वचरिते तुम्ही मेजुनी. ॥३९॥
(शरणागतांविषयी प्रभूचे कारुण्य)
प्रभो ! शरण आलियावरि न व्हां कधी वांकडे,
म्हणोनि इतुकेचि हे स्वहितकृत्य जीवांकडे ।
प्रसाद करितां नसे पळ विलंब बापा ! खरे,
घनांबु न पडे मुखी उघडिल्याविना पांखरे ॥४०॥