भारताचा नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक . १४८ .
( १ ) भारताला एक नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक असेल आणि तो राष्ट्रपतीकडून सहीशिक्क्यानिशी अधिपत्राद्वारे नियुक्त केला जाईल आणि त्याला सर्वोच्च न्यायालयाच्या नायाधीशाप्रमाणे , तशाच रीतीने व तशाच कारणास्तव पदावरुण दूर केले जाईल .
( २ ) भारताचा नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक म्हणून नियुक्त झालेली प्रत्येक व्यक्ती . आपले पद ग्रहण करण्यापुर्वी राष्ट्रपतीच्या समोर अथवा शपथ किंवा प्रतिज्ञा यांच्या संबंधात त्याने नियुक्त केलेल्या कोणत्याही व्यक्तीसमोर . तिसर्‍या अनुसूचीत त्या प्रयोजनार्थ दिलेल्या नमुन्यानुसार शपथ घेऊन किंवा प्रतिज्ञा करून त्याखाली सही करील .
( ३ ) नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक याचे वेतन व त्याच्या अन्य सेवाशर्ती . संसद कायद्याद्वारे निर्घारित करील अशा असतील आणि त्या याप्रमाणे निर्धारित केल्या जाईपर्यंत . दुसर्‍या अनुसूचीत विनिर्दिष्ट केल्यानुसार असतील :
परंतु , नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक याचे वेतन अथवा अनुपस्थिती रजेबाबतचे , निवृत्तिवेतनाबाबतचे किंवा निवृत्तिवयाबाबतचे त्याचे अधिकार यांपैकी कशातही त्याला अहितकारक होईल असा बदल त्याच्या नियुक्तीनंतर केला जाणार नाही .
( ४ ) नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक त्याची पदधारणा संपल्यानंतर . तो भारत सरकारच्या नियंत्रणाखालील किंवा कोणत्याही राज्य शासनाच्या नियंत्रणाखालील इतर कोणत्याही पदास पात्र असणार नाही .
( ५ ) या संविधानाच्या आणि संसदेने केलेल्या कोणत्याही कायद्याच्या तरतुदींना अधीन राहून . " भारतीय लेखापरीक्षा आणि लेखा विभाग " यात सेवेत असणार्‍या व्यक्तीच्या सेवाशर्ती आणि नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक याचे प्रशासकीय अधिकार . राष्ट्रपतीने नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक याचा विचार घेऊन नंतर केलेल्या नियमांद्वारे विहित केले जातील असे असतील .
( ६ ) नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक याच्या कार्यालयात सेवेत असणार्‍या व्यक्तींना किंवा त्यांच्याबाबत द्यावयाची सर्व वेतने . भत्ते व निवृत्तिवेतने यांसह त्या कार्यालयाचा प्रशासकीय खर्च भारताच्या एकत्रित निधीवर प्रभारित केला जाईल .
नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक याची कर्तव्ये व अधिकार . १४९ .
नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक हा , संघराज्य व राज्ये आणि अन्य कोणतेही प्राधिकारी किंवा निकाय यांच्या लेख्यांच्या संबंधात संसदेने केलेल्या कोणत्याही कायद्याद्वारे किंवा त्याखाली विहित करण्यात येतील अशा कर्तव्यांचे पालन करील व अशा अधिकारांचा वापर करील आणि त्यासंबंधात याप्रमाणे तरतूद केली जाईपर्यत तो . या संविधानाच्या प्रारंभाच्या लगतपूर्वी डोमिनिअन ऑफ इंडियाच्या व प्रांतांच्या लेख्यांच्या संबंधात भारताच्या महा लेखापरीक्षकाकडे जी कर्तव्ये सोपविण्यात आली होती त्यांचे पालन व त्यास जे अधिकार वापस्ता येण्यासारखे होते त्यांचा वापर . अनुक्रमे संघराज्याच्या व राज्यांच्या लेख्यांच्या संबंधात करील .
संघराज्याच्या व राज्यांच्या लेख्यांचा नमुना . १५० .
संघराज्याचे व राज्याचे लेखे . भारताचा नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक [ याच्या सल्ल्यावरून ] राष्ट्रपती विहित करील अशा नमुन्यामध्ये ठेवले जातील .]
लेखापरीक्षा अहवाल . १५१ .
( १ ) भारताचा नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक याचे संघराज्याच्या लेख्यांविषयीचे अहवाल राष्ट्रपतीस सादर केले जातील व तो ते संसदेच्या प्रत्येक सभागृहासमोर ठेवण्याची व्यवस्था करील .
( २ ) भारताचा नियंत्रक व महा लेखापरीक्षक याचे एखाद्या राज्याच्या लेख्यांविषयीचे अहवाल त्या राज्याच्या राज्यपालास सादर केले जातील व तो ते राज्याच्या विधानमंडळासमोर ठेवण्याची व्यवस्था करील .