श्री गणेशायनमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ ॐ नमोवासुदेवाय ॥ श्रीदत्तात्रेयाय नमः ॥ श्र्लोक ॥
श्रीसच्चिदानंदमव्यक्तं निर्विकारं निरामयम् ॥ गुरुगम्यं परं गुह्यं पुरुषं तं नमाम्यहम् ॥१॥
ॐ नमोजी आद्या ॥ वेदासी प्रतिपाद्या ॥ जयजयाजी स्वयंवेद्या ॥ श्री आत्मस्वरुपा तुं ॥१॥
नौत्यौंकारेश्वरं शंभुभात्मनिवृत्तिसागरे ॥ रम्यं तं परमं ज्ञानमार्गदं परमेश्वरम् ॥१॥
सुरैःसोपानमार्गेण सेवितो मृत्युसानुना ॥ नमोऽस्तु शंभवे तस्मै परब्रह्यस्वरुपिणे ॥२॥
शिवायै शंकरेणादौ कथिते विस्तरात्खलु ॥ मुलस्तंभ ब्रवीम्यद्य संक्षेपाद्देशभाषया ॥३॥
पंचशुन्यात्र्यक्षर ॥ॐ नमोजी परात्पर ॥ सिध्द साकार चराचर ॥ अक्षरेय ॥२॥
हें वेदशास्त्रांचे बीज ॥ सिध्दांत -गहिवर गुज ॥ यापासुनी महातेज ॥ प्रगट झालें ॥३॥
हेंचि द्दश्य चारखाणी ॥ चव -यायशीं -लक्ष जीवयोनी ॥ एकवीस स्वर्गाची उभवणी ॥ यापासुनी ॥४॥
श्र्लोक ॥ आद्यशून्ये जलं चैव शुभ्रवर्ण च द्दश्यते ॥ भवे भवस्थितलया मेघमाला यथा तथा ॥१॥
मध्यशून्ये रजोधुम्रनीलवर्ण च तेजसा ॥ आदौ मध्ये रविर्ज्ञेयी विष्णुमाया प्रवर्तते ॥२॥
ऊर्ध्वशून्ये गतिश्वोर्ध्वा श्वेतस्फटिकवर्णवत् ॥ वायुजीवावीश्वरश्वज्ञानचैतन्यमेव च ॥३॥
आद्दशून्यं मध्यशून्यमूर्ध्वशून्यं निरामयम् ॥ चतुर्थे पंचमे वेत्ति मोक्षं च भवबंधनात् ॥४॥ दोहा ॥
आदिशून्य मध्यशून्य , ऊर्ध्वशून्य दीठा ॥ चतुर्थशून्य लीजियो , पंचशून्यमों पैठा ॥१॥
तथा परम निरंतर वास ॥अनंतसिद्वांतविश्वास ॥ वैश्य जपती जयास ॥ तो आदिनाथ ॥५॥
हें जाणिजे जाणणें ॥ घेऊन जाईजे प्राणें ॥ तिहीं लोकींचे विवरणें ॥ मनेंचि कीजे ॥६॥
हा मूळस्तंभ सर्वाआदि ॥ येर सर्वथा निंदावादी ॥ हें जाणीतलियावरी सिद्वी ॥ मीच निरुतें ॥८॥
जाणा पांच शून्यांची करणी ॥ आणि पिंडब्रह्यांडाची उभवणी ॥ या मूळस्तंभपुराणीं ॥ आणि शिवबीजें असती ॥९॥
ऐसी हे आदिमूळटीका ॥ जो जाणे तो सकळांनिका ॥ येर बोलतां सोसुं ऐका ॥ बहुतां शास्त्रीं ॥१०॥
वेदशास्त्रें पुराणें ’नेति नेति ’ म्हणती ॥ आणि मृत्यूलोकीं ऐसें बोलणें ऐकती ॥ ऐकोनी उरले न राहाती ॥ पडिले पंथी वाचेचिया ॥११॥
एक द्वैताद्वैर शास्त्रें प्रतिपादिती ॥ तीं शास्त्रें सांडिती परतीं ॥ मूळस्तंभ आदिबीज धरीं चित्तीं ॥ तैं भ्रांति फिटेल सर्व ॥१२॥
देखसी गुरुमुखें गुरुगम्य ॥ शिवरहस्य शिव अगम्य ॥ परात्पर ब्रह्यरम्य ॥ स्वयें होसी ॥१३॥
तंव पार्वती म्हणे जी देवा ॥ हा मूळबीजाचा विस्तारु आघवा ॥ मजप्रती तुम्हीं सांगावा ॥ कृपा करुनी ॥१४॥
ईश्वर उवाच ॥ श्लोक ॥ ॥ नांह ब्रह्या न वै विष्णू रुद्रो भानुश्व तारकाः ॥ नाकाशमग्रिर्भूमिश्व न सोमश्व समीरणः ॥१॥
न ग्रहा चंद्रसूर्याद्या नोदकं च दिशो दश ॥ कैवल्यरुपी भगवानेकएवं सदाशिवः ॥२॥
मी नव्हे ब्रह्या ना विष्णू ॥ रुद्र तारादि नव्हे भानु ॥ आकाश सोम पावनु ॥ अग्नि भुमि ना उदक ॥१५॥
नव्हे चंद्र सूर्यादि ग्रह पाहीं ॥ दशदिशा हे कांहींच नाहीं ॥ तें एकाचि शिव पाहीं ॥ कैवल्य स्वरुप ॥१६॥
ऐसे ऐकल्यावरी ॥ काय म्हणे शैलकुमरी ॥ मग हे रचना कवणे परी ॥ रचिली देवा ॥१७॥
मग ईश्वर म्हणे देवी ॥ एकचित्तें परिसिजे शांभवी ॥ जे निराकार पदवी ॥ ते सांगुं तुज ॥१८॥
अतीत अभ्यागत अरुपपर ॥ अमूळ अकुळ अगोचर ॥ अगम्य अगणित चराचर ॥ एवं देवी रुप माझें ॥१९॥
तंव देवासि म्हणे पार्वती ॥ हें मज प्रत्यया आणावेंती ॥ आणि या साकाराची रीती ॥ मज सांगा देवा ॥२०॥
तुम्हां युगें भरलीं किती ॥ तुम्हां मज गृहाश्रम कवणे रीती ॥ आणि तुझी स्वरुपस्थिती ॥ मज सांग देवा ॥२१॥
मग म्हणे शूळपाणी ॥ देवीं परिसें अठरा युगांची उभवणी ॥ साठ सहस्त्र देव मजपासुनी ॥ उत्पन्न जाहले ॥२२॥
ते कसे परिस भवानी ॥ तुज सांगेन धरीं मनीं ॥ इंद्र आपणासी नेणुनी ॥ जन्ममरणा योग्य झाला ॥२३॥
पार्वती तुं मुख्य करुन ॥ आणि तेहतीस कोटी देव जाण ॥ ते नाना उग्रतपेंकरुन ॥ शांत झाले ॥२४॥
परी जे शांत न होतां गेले ॥ ते जन्ममरणाभीतरीं पडिले ॥ अकरा रुद्र अज्ञानीं सांपडले ॥ऐक पार्वती ॥२५॥
गंगा तप उग्र करुन सरली ॥ हा ठाव न देखतांचि गेली ॥ अगम्य इतिहास श्रुति स्मृति सरली ॥ मंत्र यंत्र तंत्र आदि दैवत ॥२६॥
बीजें बिंदु सत्त पाताळॆं जाण ॥ सत्तऋषि तंत्र षट् दर्शन ॥ हे कुळजाळाभीतरीं होऊन ॥ ठेली असे ॥२७॥
समस्त उत्पत्ति स्थिति प्रलयादि ॥ हे कामदहनामाझारी भविष्यभिक्षादी ॥ मुख्य करुनी समस्त अवतारमांदी ॥ माझारी ठेवुनी ॥२८॥
उत्पत्ति स्थिति प्रलय पावे जग ॥ तरी मज सदाशिवाचा एक युग ॥ ऐसीं युगें अठरा चांग ॥ माजी असती देवी ॥२९॥
तीं कवणें कवण परियेसीं ॥ अठरा युगें तीं कैसी ॥ त्यांची नामे तुजपासीं ॥ सांगेन देवी ॥३०॥
अनंत युग , विस्तारण युग ॥ अद्वुत युग , तामस युग , तारज युग ॥ तांडज युग , भिन्नज , भिन्नयुक्तयुग ॥ आणि अभ्यागत नवम ॥३१॥
मनरण्ययुग , अव्यक्तयुग , तांबुज युग ॥ विश्वावसु युग , अलंक्रुत युग ॥ क्रुत त्रेता द्वापार युग ॥ आणि कलियुग अठरावें ॥३२॥
ऐसा अठरा युगांचा संघ भला ॥ त्यांमध्यें अनंत युग तो पहिला ॥ चौदा कोटि वर्षे वर्तोनि राहिला ॥ संख्या त्याची ॥३३॥
तंव पार्वती म्हणे देवा एक पुसतें पाहीं ॥ तुम्ही मागें बोलिलेत आदि नाहीं ॥ चतुर्थ शून्य चंद्रसुर्य नाहीं ॥ नाहीं तेहतीसकोटी देव ॥३४॥
प्रथम विष्णु महेश नाहीं ॥ आणि आदि ब्रह्या नाहीं ॥ चार देव शास्त्रेंही नाहीं ॥ पुराणें कैंची ॥३५॥
वेद शास्त्र पुराणें नाहीत ॥ मग देव कैंचे असत ॥ देव धर्म नाहीं विख्यात ॥ मग गुरु शिष्य कैंचे ॥३६॥
पंचभुतें नाहीं मग सप्त पाताळ लोक सैंचे ॥ एकवीस स्वर्ग नाहीं मज रवि सोम कैंचे ॥ चंद्र सुर्य नाहीं मग रात दिन कैचे ॥ दिन रात्रीविण कैंचे सात वार ॥३७॥
सप्तवार नाहीं मग पक्ष मास कैंचे ॥ पक्षमास नाहीं मग अयन कैंचे ॥ अयनें नाहीं मग संवत्सर कैंचे ॥ संवत्सर नाहीं मग कैंचीं युगें ॥३८॥
ऐसी बोलिली पार्वती ॥ मग ईश्वर कथन करिती ॥ म्हणे तें कालज्ञान एक -चित्तीं ॥ परिस देवी ॥३९॥
मी जांभई देईं जेवेळीं ॥ तेव्हां बोटीं वाजवी चिपुळी ॥ त्या चिपुळ्या तीनशें साठ जेवेळी ॥ तीं एक घटिका ॥४०॥
ऐशा आठ घटिका ॥ तैं प्रहर निका ॥ ते आट प्रहर होती देखा ॥ तैं एक दिनरात्र ॥४१॥
ते रात्रदिन तीस ॥ तैं होय एकमास ॥ ऐसे लोटतां बारा मास ॥ एक होय संवत्सर ॥४२॥
हें संवत्सर कालप्रमाण ॥ दशशत म्हणजे सहस्त्र जाण ॥ आणि शतसहस्त्र म्हणजे लक्षपूर्ण ॥ शतलक्ष म्हणजे एककोटी ॥४३॥
चवदा -
कोटी भरलिया जाण ॥ एक अनंतयुग होय पूर्ण ॥ अठरायुगांमध्यें पहिला हा जाण ॥ पार्वती वो ॥४४॥
हा अनंतयुग चवदाकोटी वर्ष ॥ सांगितला चिपुळि यांचे निमिर्षे ॥ आणिक देवी परिसें ॥ जें पुसिलें तिंवा ॥४५॥
ते अनंतयुग मज इच्छा झाली ॥ जे मज ईश्वरासी इछा उपजली ॥ ते इच्छा व्यक्तीं सामावली ॥ आदि इच्छाशक्ति माझी ॥४६॥
पार्वती पुसे ईश्वरासी ॥ तुमची इच्छा जन्मली कैसी ॥ आणि अवतार झाले तियेसी ॥ ते कोण कोणा ॥४७॥
ती शक्ति आवरिली कैसी ॥ तिच्या माता पितंयासी ॥ कवण नगर तियेसी ॥ आणि काय नाम ॥४८॥
मग म्हणे शूळपाणी ॥ दहा अवतर तुझे योगिनी ॥ तवं बोलिली दाक्षायणी ॥ ते सांगा अवतार कोण कोण ॥४९॥
कोण पिता कोण जननी ॥ जन्म कोणे नगरस्थानीं ॥ दहा अवतार कवण गुणीं ॥ ते सांगा मज ॥५०॥
ऐसा प्रश्न ऐकोन ॥ सांगता झाला त्रिनयन ॥ परिस म्हणे पंचानन ॥ एकचित्तें पार्वती ॥५१॥
प्रथम ते शिवायणी ॥ पुंरदररायाची कन्या जाणीं ॥ जनमेजया माता अंगुष्ठपुरपट्टणीं ॥ जन्मली असे ॥५२॥
नंदिनी नामक दुसरी ॥ निभ्रमारायाची कुमरी ॥ अरादेवी माता सुंदरी ॥ शैलक्षणपट्टणीं जन्मली ॥५३॥
तिसरी जाण वैष्णवी ॥ नरहरी रायाची कन्या जाणीं बरवी ॥ द्राक्षपुरपट्ट्णीं उद्ववी ॥ जाहली असे ॥५४॥
आणि चवथी ब्रह्याणी ॥ वेदाक्षरायाची कन्या जाणीं ॥ पुरहरमाता कौसल्या -पट्टणीं ॥ जन्मली असे ॥५५॥
पांचवी दाक्षायणी ॥ दक्षरायाची कन्या सुगुणी ॥ जन्मली क्षिप्रापुरपट्टणीं ॥ आणि अमरगंधा माता ॥५६॥
सहावी आर्या सातवी मोहिनी ॥ ह्या अमररायाच्या कन्या सुगुणी ॥ कुंदनादेवी माता जाणीं ॥ भाग्यवंत नगरी जन्मल्या ॥५७॥
आठवी दुर्गादेवी धन्या ॥ वज्रपाणीरायाची कन्या ॥ राणादेवी माता मान्या ॥ कनकपुरपट्टणीं जन्मली ॥५८॥
नववी देवी ती भद्रा ॥ काळरायाची कन्या सुभद्रा ॥ मानादेवी माता महेंद्रा ॥ ब्रह्यपुरपट्टणीं जन्मली ॥५९॥
दहावी जाण पार्वती ॥ हिमंवतरायाची कन्या निगुती ॥ विश्वजा माता भाग्यवती ॥ अदायोपट्टणीं जन्मली ॥६०॥
ऐसे हे पार्वतीचे अवतार ॥ शिव सांगे प्रबंधसार ॥ मग शिवा म्हणे कोणॆ युगी कोण प्रकार ॥ ते मज सांगा देवा ॥६१॥
मग बोलिला त्रिनयन ॥ दोहों युगीं एकैक जनन ॥ ऐसी अठरा युगें प्रमाण ॥ उत्पत्ति स्थिति तुझी ॥६२॥
प्रथमयुग अनंत ॥ अंनत नाम प्रकाशत ॥ त्यामाजी घडत मोडत ॥ तें मूळस्थान ॥६३॥
अनंतयुग परात्पर ॥ तें उपासिजे निरंतर ॥ हें सर्व साकार तयाअभ्यंतर ॥ सामावलें ॥६४॥
ते अनंतयुगीं ऐश्वर म्हणती ॥ देव शिव आणि शक्ति ॥ तिचे वामभुजे निश्चिती ॥ जन्मला नारायण ॥६५॥
त्याचे नाभीस जन्मला ब्रह्या आपण ॥ मग त्या ब्रह्ययापासून ॥ बारा ब्रह्ये जाहले जाण ॥ पार्वती वो ॥६६॥
ते सांगिजेतील कोण कोण ॥ आदिनारायणचा चतुरानन ॥ तो वाचस्थळनंदन ॥ पद्मावतीनगरीं जन्मला ॥ ६७॥
तो आदिनारायणाचा कुमार ॥ नाभिपासाव त्याचा विस्तार ॥ त्यापासाव जन्म अपार ॥ प्रगटले वेद चारी ॥६८॥
मग चवदाकोटी वर्ष भरी ॥ अनंतयुग लोटल्यावरी ॥ वेद विस्तारले सर्वत्र चारी ॥ त्या चतुराननें ॥६९॥
त्या वेदापासाव सविस्तर ॥ जहालें समस्त चराचर ॥ आणी इंद्रासि जन्म अपार ॥ झाले देवी ॥७०॥
मग पार्वती म्हणे जी देवा ॥ या ब्रह्ययासी करणीचा ठेवा ॥ कोणें दिला तो सांगावा ॥ समूळ त्रिपुरारि ॥७१॥
मग त्रिपुरारी बोलिला ॥ पशुमुखें अंधकारें ब्रह्या निर्बुजला ॥ मग म्यां त्यासि उपदेश केला ॥ ब्रह्य गायत्रीचा ॥७२॥
तंव पार्वती बोलिली ॥ ब्रह्ययासी गायत्री उपदेशिली ॥ ते मजप्रती पाहिजे सांगितली ॥ देवाधिदेवा ॥७३॥
ईश्वर उवाच ॥ ॐसोहं ब्रह्यरुपाय ब्रह्यणे स्वाहा ॥
हा मंत्रउपदेश ब्रह्ययासि उत्तम ॥ मग ब्रह्या करि ध्यान निजवर्म ॥ भूमध्यें लक्ष लाविंता परब्रह्य ॥ देखिलें मध्यें ॥७४॥
ॐहंसोहं ज्योतिलिंगस्वरुप नीललोहित ॥ विरंचीनें ललाटी चिंतिलें अखंडित ॥ मग मी प्रगटलों तेथ ॥ ध्यानस्वरुपीं ॥७५॥
तो भ्रूमध्यें ध्यान करी ॥ लक्ष लावुन अभ्यंतरी ॥ ज्योतिःस्वरुप अखंडकारी ॥ देखिले मज ॥७६॥
भ्रूकटीमध्यें चिंतिलें माते ॥ उपसाम केला बरब्या आर्ते ॥ तंव पार्वती ईश्वरातें ॥ विनंती करी ॥७७॥
म्हणे जी देवा हे पिनाकेश ॥ त्यासी तप करितां झाले किती दिवस ॥ मग प्रगटलेत ध्यानास ॥ तें सांगा मज ॥७८॥
मग म्हणे पिनाकपाणी ॥ सर्व साकार करावयाची करणी ॥ ब्रह्ययास सांगितली आम्हीं भवानी ॥ मग तो सृष्टिरचना करी ॥७९॥
परी ऐसें करिता विष्णुकुमरा ॥ जन्म गेले वो बारा ॥ अनंतयुग उपरां ॥ बारा ब्रह्ये ॥८०॥
तंव म्हणे शैलकुमरी ॥ या ब्रह्ययासि जन्म कोणे नगरी ॥ तयाचीं माता पिता कोण त्रिपुरारी तें सांगा मज ॥८१॥
ऐसे बोलिली पार्वती ॥ मग ईश्वरदेव सांगती ॥ म्हणत ऐक एकचित्ती ॥ पार्वती वो ॥८२॥
ईश्वर उवाच ॥ ॥
प्रथम ज्येष्ठ कमळसेनाचा ॥ आणि पुष्पदेवाचा ॥ तो कुमर असे साचा ॥ रुदनानगरी जन्मला ॥८३॥
कमळसेन रीतीरायाचा कुमरु ॥ तो सुंदरेचा लेंकरु ॥ जयंत -नगरी साचारु ॥ जन्मला जाण ॥८४॥
तिलोत्तम विचारु ॥ हेमगंधरायाचा कुमरु ॥ साठवियेचा अंधारु ॥ मौधानगरी जन्मला ॥८५॥
कुल्लाळ कुबेररायाचा ॥ कुमर जाण वायुधेचा ॥ मंगळनगरी साचा ॥ जन्मला असे ॥८६॥
अलील वज्रपाणीरायाचा ॥ कुमस्तुरिया देवीचा ॥ तुरंगणापूर नगरीं त्याचा ॥ जन्म जाहला ॥८७॥
पीतांबर रुद्रगर्भ -रायाचा ॥ कुमर वज्रदेवीचा ॥ मृगाक्षनगरीं साचा ॥ जन्मला जाण ॥८८॥
वेदांग आपोजनारायाचा ॥ कुमर वागनत्रेचा ॥ लावण्यपूरनगरीचा ॥ जन्म त्याचा असे ॥८९॥
सुजनु अर्जरायाचा ॥ कुमर वो गा देवीचा ॥ तुळापूरनगरीचा ॥ जन्म झाला ॥९०॥
अल्नदु सारंगरायाचा ॥ कुमर वृगरुछलेचा ॥ नाभिपट्टणीं त्याचा ॥ जन्म जाहला जाण ॥९१॥
गजानन ऐरावत रायाचा ॥ कुमर कुंभस्थळॆचा ॥ वृक्षस्थळपूर नगरी साचा ॥ तयाचा जन्म ॥९२॥
द्रव्यधर्म अवघ्यारायाचा ॥ कुमर निव्रुत्तिकेचा ॥ अक्षयनगरीचा ॥ त्याचा असे जन्म ॥९३॥
सुनीळ श्रीरंगरायाचा ॥ कुमर जाण नयनीचा ॥ कमळापुर नगरी साचा ॥ जन्म त्याचा होय ॥९४॥
ऐसे हे बारा ब्रह्ये मुख्य ॥ यांपासुन झाले असंख्य ॥ परी हें माझें भरे जंव निमिष ॥ तंव आले गेले ॥९५॥
तंव देवासी म्हणॆ पार्वती ॥ या ब्रह्ययापासाव जन्मले किती ॥ आणि कवणापासून कवणाची उत्पत्ति ॥ तें सांगा मज स्वामी ॥९६॥
प्रथम ब्रह्या तो कवण ॥ त्याच्या आयुष्याचे किती प्रमाण ॥ आणि उत्पत्ति यापासुन ॥ कवण झाली ॥९७॥
आणि देवा तुम्ही बोलिले विशेष ॥ जे तुमच्या निमिषा -माजी गेले असंख्य ॥ तरी तुम्हीच सर्वा मुख्य ॥ होतेति कैसें ॥९८॥
हाजी युगांत युगींअपार ॥ जरी तुम्हीं होतेती ईश्वर ॥ तरी तुम्हांपासुन विस्तार ॥ झाला कीं नाहीं ॥९९॥
तुमची सेवा कवण करी ॥ तुमचीं आभरणें कवणेपरी ॥ आणि ध्यान धारणा समाधिलहरी ॥ तें मज सांगा देवा ॥१००॥
तुम्ही एकलेचि आदि अमत ॥ दुसरा कोण नाहीं बोलत ॥ तरी तुम्ही ध्यान कवणाचें असा करित ॥ तें सांगा स्वामी ॥१॥
या माझिया प्रश्र्नासी निरुपण ॥ तुम्ही मज करावें श्रवण ॥ मग मी आदि अंत जाणेन ॥ तुम्हांस देवा ॥२॥
मग म्हणे देव धूर्जटी ॥ निराकार निरखी याचे शेवटी ॥ प्रपंचाचिये पाहतां पटी ॥ तारजयुगीं सृष्टी आरंभली ॥३॥
ते नारायणाचिये पोटी ॥ नाभिकमळसंपुटीं ॥ तेथुनी जन्मली हे सृष्टी ॥ चतुर्थ दिवसांची ॥४॥
सरिसा ब्रह्या आपण ॥ होत सृष्टीचें निर्माण ॥ ऐसें देखुनी विरंचीचे मन ॥ भयभीत जाहलें ॥५॥
मग तो न्याहाळून पाहे तयेवेळां ॥ तंव तो काहींच न देखे डोळां ॥ मग तो भयचकित झाला ॥ ब्रह्या आपण ॥६॥
मग तेणॆ धाकें सांडिलें ॥ नेत्र लावुनी ध्यान मांडिलें ॥ त्यामध्ये ललाटीं चिंतिलें ॥ स्वरुप माझें ॥७॥
ही व्हावी सृष्टी -रचना ॥ ऐसी मनीं धरुनी कल्पना ॥ म्हणूनी उग्र तप ध्याना ॥ तेणें केलेंमाझॆं ॥८॥
मग ज्योतिलिंग अलोहित ॥ ललाटी चिंतिले अखंडित मातें ॥ उपसाम केला बरव्या आतें ॥ तेवेळी मी प्रगटलों तेथें ॥ प्रसन्नत्वें देवी ॥११०॥
मग ब्रह्या म्हणॆ जी देवा ॥ लाविजे सृष्टीरचनेचा दिवा ॥ निराकार निशीचा फेडावा ॥ अंधकार हा ॥११॥
ही व्हावी सृष्टीरचना ॥ माझी पुरवावी कल्पना ॥ जरी तूं झालासी प्रसन्न ॥ व्योमकेशा ॥१२॥
मग आम्हीं तयासी म्हटलें ॥ तुवां सृष्टीकृत्य पाहिजे केलें ॥ म्हणोनी तयासी दीधले ॥ सिध्द उत्तर ॥१३॥
मग सृष्टी करी ब्रह्या ॥ ऐसा सिध्दनामाचा देऊनि महिमा ॥ ऐसें आलें विश्रामा ॥ चित्त तयाचें ॥१४॥
अहो संकल्प सृष्टीरचनेचा ॥ जरी मी साचार न करीं त्याचा ॥ तरी मनोधर्म उपशमनाचा ॥ उरेल कैसा ॥१५॥
प्रलय , स्थिति , उत्पत्ति ॥ माझिये इच्छेपासाव होती ॥ येर वाढवीं संसृती ॥ वारयावीण ॥१६॥
अलोहीत दिव्य तेज ॥ भ्रूमध्यें चितिंले मज ॥ यालागीं वेदां झालें बीज ॥ स्वरुप माझॆं ॥१७॥
मग ब्रह्या म्हणॆ देवा परियेसा ॥ मज काहीं उपदेशाजी आदि -पुरुषा ॥ मग त्याचे ह्वदयीं घातला ठसा ॥ त्रिपदा गायत्रीचा ॥१८॥
गायत्रीमंत्र उपदेशिला ॥ आदिब्रह्या ऐसा म्हणविला ॥ मग सरता झाला ॥ जगत्रयामाजी ॥१९॥
त्या ब्रह्ययासी पांच मुखें ॥ मग एक वेगळें केलें तबकें ॥ तेवेळीं सकलही त्रैलोक्यें ॥ सहीत आम्हां सुख झालें ॥१२०॥
तंव ते आदिशक्ति म्हणे त्रिपुरारी ॥ मग मुखें जी उरलीं चारी ॥ त्या मुखीं काय उच्चारी ॥ तें सांगा देवा ॥२१॥
तुम्हीं म्हणंती गायत्रीमंत्र ॥ ते गायत्रीपासाव झाले विस्तार ॥ तरी कैसा प्रकार ॥ त्या उपदेशाचा ॥२२॥
आणि त्या ब्रह्ययाचा आयुर्दाय केतुका ॥ आणि तो कोणीयुगीं जन्मला ॥ त्याचा व्रतबंध कोणें केला ॥ तो मज सांगा स्वामी ॥२३॥
मग बोले पिनाकपाणी ॥ तुझे प्रश्न तुज सांगतो तिन्ही ॥ तरी तुं एकाग्र चित्त करुनी ॥ परियेसी देवी ॥२४॥
आतां सांगेन गायत्रींमंत्राचा भेद ॥ जो म्यां केला बीज -कंद ॥ जेंणें पाविजे अविनाशपद ॥ तो गायत्रीशब्द परियेसी ॥२५॥
मागें सांगितली प्रथम पाच शून्यें ॥ त्याचें सांगेन विवरण ॥ त्या गायत्री पदाचें विंदान ॥ परियेसी देवी ॥२६॥
ऐसी हीं बीजें ऐक ॥ आदि ॐकार हें एक ॥ नादोनि ऐसी बीजें दोन देख ॥ परमात्माचि विस्तारला ॥२७॥
या बीजापासून विस्तार झाला ॥ आणि यापासून भूतसंघ झाला ॥ आणि महाभूतांपासून उद्ववला ॥ तो सांगेन ॥२८॥
| |
ईश्वर उवाच |
|
|
सोहं |
हे त्रिपदागायत्री |
|
|
ॐ |
अलेबीजगा |
१ |
|
ना |
नादुशिवगा |
२ |
|
मा |
माबिंदुगा |
३ |
|
सी |
सिद्धिविद्यागा |
४ |
|
धं |
धंदाकरूंसर्व |
५ |
|
आ |
आकारजालादि |
६ |
|
ई |
इच्छावर्तेआप |
७ |
|
उ |
उद्भवलेगा |
८ |
|
ऋ |
ऋतुनवगा |
१ |
|
लृ |
लीलासर्वगा |
२ |
|
ए |
एकाचिरसु |
३ |
|
ऐ |
ऐक्यएकत्रगा |
४ |
|
ॐ |
ॐ वोलामुत |
५ |
|
ॐह |
चतुर्थचरणासहित |
६ |
|
क |
कर्मसर्वहिगा |
७ |
|
च |
संचलेंतेंचिगा |
८ |
|
ट |
ठकलेंसहजगा |
९ |
|
त |
तत्वपूर्णगा |
१० |
|
प |
पसरलेपूर्णगा |
सो |
|
य |
एवंबीजकारला |
१ |
|
ल |
अलंकाराआलेगा |
२ |
|
क्ष |
क्षयागेलेगा |
३ |
|
सी |
सिद्धब्रह्मगा |
४ |
|
म |
महारसुसर्वगा |
५ |
|
ब |
ब्रह्मएकसर्वगा |
६ |
|
ॐ |
अलंकारूज्याला |
७ |
|
ॐ |
ओतलामुसगा |
८ |