० पद ३११ वें (राग - पावक)
नाशिवंत जाण काया । इची कायंसी माया । मृगांवलहरि हें ।
चित्रतरूची छाया । निर्णयो करिताही । नये येकही आया । यालागीं सांडीं आतां देहबुद्धीचा थाया ॥ध्रु॥
सांगतों तुज बारे । माझ्या जीवींच्या खुणा । स्वरूप सुख घेईं । नरदेह पावना ॥१॥
स्वप्न्नींचा लोक जैसा । नये जागृति भेटी । तैसाची सौंसार,
निजस्वरूप दृष्टी । मीपण वाढवूनी व्यर्थ होतोसी कष्टी । सर्व हें इंद्रजाळ याचि कायसी गोष्टी ॥२॥
गगनसुमनाचा । जेणें गुंफिला तुरा । त्याहुनी त्रिभुवनीं मूर्ख नाहीं दुसरा ।
द्वैतभाव, मनीं कल्पुनी खरा । भोगिशी दुःख बा, तूं काय निदसुरा ॥३॥
वांझेचा कुमरू तो । अति प्रबळ झाला । परिणुनि भीष्म कन्या ।
नित्य भोगूं लागला । गंधर्वनगरी हो । तेथें वास पै केला । त्रिवर्ग
याचिपरी, अघटित घडला ॥४॥
जेव्हांचि देह आहे । सत्य तेव्हांचि नाहीं । आहे नाहीं भ्रम मात्र ।
हाही सांडुनि देई । स्वराज्य निश्र्चयेंसी । सीघ्र साधुनि घेईं ।
सद्गुरुवाक्य बोधें । मग्न केशवीं होई ॥५॥
० पद ३१२ वें
सांगोनी वाक्य कानीं । द्वैतसंग नासीला ।
ठेउनी हात माथा । जीव ब्रह्मचि केला ॥ध्रु॥
सच्चिदानंदरूप । स्वयें बोध संचला ।
सद्गुरु तोचि आम्हां । पूर्वपुण्यें जोडला ॥
लागली प्रीति त्याची । काय बोलूं मी वांचें ।
निःशंक मन माझें । त्यासि देखोनि नाचे ॥१॥
देउनि भेटी जेणें । भेद भंगिला पाहीं ।
रंगलें चित्त माझें । नित्य त्याचिया पाईं ॥
अखंड ध्यान योग । परिपूर्ण हा देहीं ।
देहासी ठाव कैंचा । पहा स्थितीचा ठाईं ॥२॥
अवस्थात्रय जेथें । शून्य होउनि गेलें ।
संपूर्ण तेंची रूप । आम्हांलागुनी केलें ॥
बोलणें डोलणेंही । सहज केशवीं ठेलें ॥३॥
० पद ३१३ वें
जीव ईश्र्वर अभिप्रावो । ऐसा उठिला कळित भावो । त्यासी स्वरूपीं
कैंचा ठावो । हा नेणसीच निर्वाहो गा ॥ध्रु॥
तरी कैसा तूं महानुभावो । तुझें बोलणें अवघेंचि वावोगा ॥१॥
देहत्रयाचें लटिकें भान । तेथें कैचें साध्यसाधन । मिथ्या समाधि
आणि वित्थांन । हें न कळेची त्यांत खूण गा ॥२॥
प्रमेय, प्रमाण, आणि प्रमाता । मुळिं कांहीच नाहीं तत्वतां ।
सिद्ध अखंड निजात्मता । स्वानुभवें न पाहसी आतां गा ॥३॥
असें स्वरूप नित्य निर्मळ । जेथें सबळा शून्य केवळ ।
म्हणे केशव पूर्ण निष्कळ जरि न पवसि तूं प्रांजळ गा ॥४॥
० पद ३१४ वें
रूप द्रष्ट्यांचें नयनीं पाहें । तों द्रष्टाचि होउनि राहे ॥ध्रु॥
हे स्वानुभव कुसरी पाहीं । येथें घडमोडी न चले कांहीं ॥१॥
द्रष्टा पाहुनि द्रष्टा होणें । ऐसें बोलतां लाजिरवाणें ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं निष्ठा । दृश्य द्रष्टत्व गिळुनी द्रष्टा ॥३॥
० पद ३१५ वें
सोनियाचे चेंडू केले । परि सोनेंपणें संचलें ॥ध्रु॥
तैसें भासलें चराचर । परी पालट नाहीं पर ॥१॥
रायपुरीचें कारलें केलें । परी गोडीसी नाहीं चुकलें ॥२॥
तंतु नेणोनि पट्ट निर्मिला । तरी तंतुचि तो येकला ॥३॥
निरगोळुनि भासली गार । ते आकारीं निराकार ॥४॥
भेदीं अभेद अभेदीं भेदू । दोहीं वेगळा केशवीं बोधू ॥५॥
० पद ३१६ वें
जळीं भोंवरा जैसा माय । जन्मस्वरूपीं तैसें पाहें ॥ध्रु॥
कैसें निवडुनी परतें काढूं । नम-पल्लव कोठें फाडूं ॥१॥
हनुमंता मनींचा काम । तैसें निर्गुणी हें रूपनाम ॥२॥
अजन्माचें जन्मपत्र । तैसें केशवीं हें भवचित्र ॥३॥
० पद ३१७ वें
जग पृथकाकारें अनेक । पाहतां भासे एक ॥ध्रु॥
तेथें काय जी आम्हीं करावें । दिसे तितुकें ब्रह्म स्वभावें ॥१॥
कर्ता कार्य आणि कर्म । कैसें अवघेंचि झाले ब्रह्म ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं कैसे । भिन्न काहींच न दिसे ॥३॥
० पद ३१८ वें
आत्मा सर्वभूती व्यापक । ऐसें नेणोनि बोलती देख ॥ध्रु॥
पूर्ण परमार्थ पाहतां पाहीं । आत्मावेगळें दुसरें नाहीं ॥१॥
जें जें दिसे तितुकें ब्रह्म । हेंचि परमार्थाचें वर्म गा ॥२॥
तेथें व्यापव्यापक दोन्ही । गेले समूळ हरपोनी ॥३॥
केशव म्हणे जग सकळ । तोचि जगदात्मा निखळ ॥४॥
तेथें व्यापव्यापकभावो । दोन्ही सहजचि झाले वावो ॥५॥
० पद ३१९ वें
गूळ सांडोनी गोडी घ्यावी । मीठ सांडुनि चवी चाखावी ॥ध्रु॥
तैसा प्रपंच सांडुनि द्यावा । मग परमार्थ मांडावा ॥१॥
कनक सांडुनी घ्यावी कांती । दीप सांडुनी घ्यावी दीप्ती ॥२॥
रवा कापुराचा सांडावा । म्हणे केशव परिमळ घ्यावा ॥३॥
० पद ३२० वें
देह-बुद्धी विलया गेली । आत्मस्थिती प्रगट झाली ॥ध्रु॥
मार्ग मागील बुडाला । संत मोला प्रगट जाला ॥१॥
क्रिया-कर्म, जालें शून्य । हरपलें, पाप-पुण्य ॥२॥
शून्य सर्वही संकल्प । केशवीं लक्षितां चिद्रूप ॥३॥
० पद ३२१ वें
जें खालुतें ना वरुतें । आंत-बाहेरीं भरलें पुरतें ॥ध्रु॥
तें म्यां सांगावें तुज कैसें । सांगों जातां मीचि नसें ॥१॥
नव्हे स्वदेशी विदेशी । सर्व देशीं तो समरसीं ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं पाहे । सांगे तोचि हरपोनि जाय ॥३॥
० पद ३२२ वें
जें कां आनादिचें मूळ । ज्यासि नाहीं याति-कुळ ॥ध्रु॥
तें हो आमुचें जन्मस्थान । निरंजन सनातन ॥१॥
पुण्य-पाप नाहीं जेथें । पावलिया उरी नुरे तेथें ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं परम । नित्य निरामय निःसीम ॥३॥
० पद ३२३ वें
मन स्वरूपीं मुरालें । द्वैतभान मोडुनि गेले ॥ध्रु॥
कैंचे समाधी-युत्थान । सहजीं सहजचि आपण ॥१॥
नाहीं दृश्य दर्शन द्रष्टा । तेथें कैचीं कष्टा निष्टा ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं भला । येकपणेवीण येकला ॥३॥
० पद ३२४ वें
निरंजनीं केलें घर । बरवें चिद्रुप बिढार ॥ध्रु॥
तेथें अखंड आम्हा थारा । जेथें नाहीं यरझारा ॥१॥
जें दृश्याहुनी परतें । सर्व ० पदांहुनी वरुते ॥२॥
केशव म्हणे आमुचें धाम । जग विख्यात आत्माराम ॥३॥
० पद ३२५ वें
जें कां बोलावें तें नव्हे । न बोलावें तेंही नव्हे ॥ध्रु॥
आतां करावें तें काय । ब्रम्हीं कांहीच न साहे ॥१॥
कांहि नसे रे प्रमाण । श्रुति वाहिलीसे आण ॥२॥
गुरुकृपें केशविं पाहीं । सर्व उपरम वस्तुचा ठाईं ॥३॥
० पद ३२६ वें
मुख्य पितरांचा मी पिता । सर्व देवांचा निज जनिता ॥ध्रु॥
मी रे सर्वांचें निजमूळ । अकुळाचें मी निजकूळ ॥१॥
सूर्य प्रकाश माझेनि योगें । चंद्र उजेड माझेनि आंगें ॥२॥
केशव म्हणे मी आदीची आदी । मज नाहीं आदिमध्य अवधी ॥३॥
० पद ३२७ वें
ब्रह्मजळीं स्नान केलें । तेणें संकल्प अवघे गेले ॥ध्रु॥
कैसें नवल वितले पाहीं । स्नानें शुद्ध जालों पाहीं ॥१॥
स्नान निजांगें करितां संगा । आंग विरोनि जाली गंगा ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं स्नानीं । स्नेह स्नाता हरपलीं दोन्ही ॥३॥
० पद ३२८ वें
माघें घालुनी माया अविद्या । संध्यासारुनी होतसे संध्या ॥ध्रु॥
भली होतसे संध्यावळी । त्रिकाळाहुनी वेगळी ॥१॥
सर्व संकल्पासी सारून । केलें देहबुद्धीचें आचमन ॥२॥
निजरूपी ठेवुनी दृष्टी । प्रणवेशी गिळिली प्रमेष्टी ॥३॥
उदो अस्तु गिळुनी अर्ध्य देत । स्वयं आदित्या निज आदित्य ॥४॥
आधिष्ठानीं निज आसन । ब्रह्म गायित्री निज अनुष्ठान ॥५॥
बिजाक्षरीं अक्षरपूर्ण । अक्षरीं अक्षर संपूर्ण ॥६॥
गुरुकृपें केशवीं फळ । आत्मफळीं संध्या सफळ ॥७॥
० पद ३२९ वें
कैसें तर्पण करणें आम्ही । सर्व बाष्कळ तर्पण यामीं ॥ध्रु॥
भलें होताहे तर्पण । ब्रह्मीं ब्रह्म ब्रह्मार्पण ॥१॥
देवर्षि पितर यक । कर्ता तोही तद्रूप देख ॥२॥
नदीसागरा पर्यंतु । निजजीवन जीवना आंतु ॥३॥
सर्व कर्मी निष्कर्म बुद्धी । मुख्य हेचि ब्रह्मसिद्धी ॥४॥
गुरुकृपें केशविं बोधु । सर्वं ब्रह्ममय सिंधु ॥५॥
० पद ३३० वें========================
देवपूजेसी आरंभ केला । तंव भक्त देवोचि जाला ॥ध्रु॥
आतां कोण्हाची करणें पूजा । देव भक्तांसी न दिसे दूजा ॥१॥
देवभक्त दोन्ही येक । तेथें कैंचे पूज्य-पूजक ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं भावो । आंत बाहेर यकला देवो ॥३॥
० पद ३३१ वें
भावें पुजूं गेलों देवा । तंव देवचि जालों अवघा ॥ध्रु॥
आतां पूजावें कवणासी । अवघा जाला ऋृषीकेशी ॥१॥
देवभक्त दोन्ही रूपें । दिसे देवोचि निजस्वरूपें ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं भावो । अहलें बहलें भरला देवो ॥३॥
० पद ३३२ वें
देव भक्तासी अभिन्न । तऱ्ही होतसे निजपूजन ॥ध्रु॥
कैसें अखंड देवतार्चन । सहजीं सहज घडे अर्चन ॥१॥
पूज्य-पूजक अवघे एक । तरी पूजनीं निज हरीख ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं पूजा । आत्माराम घेतसे वोजा ॥३॥
० पद ३३३ वें
देवयात्रेसी जातां भावें । तंव पंथचि देवस्वभावें ॥ध्रु॥
आतां चालावें तंव कैसें । जेथें तेथें देवचि दिसे ॥१॥
धरा-अंबर हे व्यापुनी । अवघा देवो जनीं-वनीं ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं पाहीं । देवो आहे देहिं विदेहीं ॥३॥
० पद ३३४ वें
भक्त देवासी पाहों जाय । तंव तो स्वयंचि देव होय ॥ध्रु॥
आतां देव तो कैसे पाहे । देविं देव सहजचि आहे ॥१॥
देव-भक्त जाल्या यक । पाहातां पाहाण्या पडलें ठक ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं चट । देव भक्तासी भरला घोंट ॥३॥
० पद ३३५ वें
देव दरुषण जाल्यावरी । भक्त न येची बाहेरी ॥ध्रु॥
कैसें पडलें आळिंगण । देव भक्तांसी अभिन्न ॥१॥
निजभावें होतां भेटी । जाली जिव-शिवा संवसाटी ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं क्षेम । अकल्प सुख-संभ्रम ॥३॥
० पद ३३६ वें
देव सिद्धचि सन्मुख आहे । डोळे उघडुनियां तूं पाहे ॥ध्रु॥
देव कोठेंची म्हणसी नाहीं । नाहींपणा देव साक्षी पाही ॥१॥
देव व्यापक सर्वां ठायीं । ऐसें जाणोनियां तूं राहीं ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं भावो । तऱ्हि देहिंच भेटे देवो ॥३॥
० पद ३३७ वें
देव भक्त अभिमानसिद्धी । भेद गिळुनी भजनविधी ॥ध्रु॥
शुद्धभजन होतसें कैसें । ऐक्य भावाचेनि समरसें ॥१॥
अभेदेंसी भेद सरला । भेदीं अभेद भेदे लीला ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं बोधु । भजनामाजी परमानंदु ॥३॥
० पद ३३८ वें
चित चितपणासी मुके । तेथें सौंसार-गलबल चुके ॥ध्रु॥
संत सामर्थ्य हें बोलती । बोल ग्रासुनि ते डोलती ॥१॥
चितधम असतां पाही । ब्रह्मप्राप्ती सहसा नाहीं ॥२॥
चित नासी चिन्मय भासे । तेथें तन्मय केशव असे ॥३॥
० पद ३३९ वें
मन मारुनि चिद्धन पाहे । जगजीवन सेवुनि राहे ॥ध्रु॥
भवसागर-तारक तो कीं । त्यासि माणुस केलें लोकीं ॥१॥
सुखसागर होउनि खेळे । आंग भरुनी ल्याला डोळे ॥२॥
सर्व डोळियांचा जाला डोळा । पूर्ण केशवस्वामी भोळा ॥३॥
० पद ३४० वें
देव चिंती तो देवासी पावे । देव पावे तो जन्म न पावे ॥ध्रु॥
ऐसें बरवें कळलें पाहीं । देव-भक्तासी भेदचि नाहीं ॥१॥
ऐसें संगी तो देवासी भोगी । देव भोगी तो केवळ योगी ॥२॥
देव सेवि तो देवाचा देवो । त्याचा देहचि केशव देवो ॥३॥
० पद ३४१ वें
देह प्रतीतीनें लटका केला । देव अवघाचि तेणें नेला ॥ध्रु॥
देव नेईजे ऐसा नाहीं । तऱ्ही घेउनि गेला पाही ॥१॥
देव बरवा घालुनि पोटीं । देव होउनि देवपण घोटी ॥२॥
केशा म्हणे नेला देवो । देव ब्रह्मादिकांचा तो हो ॥३॥
० पद ३४२ वें
विलोकितां चराचर । भासे आत्माचि साचार ॥ध्रु॥
परीं तें आकळेना कोणासी । काय कीजे ऐसीयांसी ॥१॥
जें जें भासे तें तें ब्रह्म । हेंचि परमार्थाचें वर्म ॥२॥
केशा म्हणे अखंड पूर्ण । यक आत्माची संपूर्ण ॥३॥
० पद ३४३ वें
समदृष्टि देखणें ज्याचें माय वो । तोचि देखणा बहुत सांगों काय वो ॥ध्रु॥
त्याचे चरणकमळ वंदी माथां वो । ब्रह्मानंदे निववी बाई आतां वो ॥१॥
सम० पदीं राहिला मुक्त जाला वो । समप्राप्ती पावला प्रेमें धाला वो ॥२॥
समसुखें लागली समटाळी वो । सम-समाधी केशवीं सर्व काळीं वो ॥३॥
० पद ३४४ वें
माया रजनीचा अंत वो प्रगटला । हृदयाकाशीं चिदादीत्य उगवला ॥ध्रु॥
तेजोराशी देखिला आजी माय वो । पुंजाळलें नयन सांगों काय वो ॥१॥
बिंबरहित प्रकाशु यकला । दृश्य नहोनि सहज पूर्ण संचला ॥२॥
गुरुकृपें केशवराजीं दर्शन । तेथें जालें त्रिपुटीचें निर्शन ॥३॥
० पद ३४५ वें (राग - देसी)
मिथ्या मरणाचा धाक । व्येर्थची कां धरीजे ॥
जन्मचि मुळीं नाहीं तेथें । कैसेनि पां मरीजे ॥ध्रु॥
असे जाणती ते धन्य । त्यांच्या ० पदरीं बहु पुण्य ॥
असतां देह त्यांचा ते । तंव केवळ चैतन्य ॥१॥
निर्गुण आत्मा तो केवळ । चिन्मय अविनाशी ॥
तत्० पदीं मिळोनियां तो । योगी सेवीती पैं त्यांसी ॥२॥
आनंदघनरूप सद्रुप । निगम बीज साचें ॥
केशव म्हणे बापा तें । पाहतां मी-तूंपण कैंचें ॥३॥
० पद ३४६ वें (राग - मल्हार)
लवणाची मासोळी । धांवोनि पडली जळीं ॥
पतीती सागरीं स्वयं । बुडीजे ऐसियापरी ॥
मग हें मीपण उरी । नुरेचि बापा ॥१॥
वायोसी वेगळा पडे । तरंग जीवनीं बुडे ॥
पुढतीं आपणें घडे । पहिलेपणें ॥२॥
स्वरूपीं प्रतीती नाहीं । तंवचि बोलणें पाही ॥
केशव जालीया कांही । दुसरें नसे ॥३॥
० पद ३४७ वें
डोळियांची भुमीकें । डोळाचि आपणा देखे ॥
देखिलें म्हणतां मुखें । जीभ ना तुटे ॥ध्रु॥
यापरी पाहतां माय । पाहते यकलें आहे ॥
पहाणें तेंचि होये । न पाहाणें ॥१॥
आपणा आपण मुख । सन्मुख ना विन्मुख ॥
तैसें हें पाहणें देख । ठाईंचा ठाईं ॥२॥
जैसे आहे तैसें आहे । कवणें पाहिलें काये ॥
असें हें पाहणें पाहे । केशव म्हणे ॥३॥
० पद ३४८ वें
देवा देवा म्हणोनि मारिसी हांका । परि तो देव तुज नाहीं ठाउका ॥ध्रु॥
वांयाचि देवा म्हणसी काय । देव काय तुजवेगळा आहे ॥१॥
ज्या देवालागीं धांवसी दूरी । तो देव आहे तुज भीतरीं ॥२॥
प्रत्यक्ष देव तो न पडे ठाईं । लटिक्या पाठीं तूं लागशी काई ॥३॥
सबराभरीत देव सर्वत्र असे । तो कां तुजलागीं न दीसे ॥४॥
सद्गुरुकृपें केशवीं पाहीं । अहलें बहलें देवो देहीं विदेहीं ॥५॥
० पद ३४९ वें
रवीकिरणीं मृगतोय जन्मलें जैसें । निरंजनी सर्व भासलें तैसें ॥ध्रु॥
नवल पाहीं रे नवल पाहीं । पाहुं जाणे तेणें पाहिलेंचि नाहीं ॥१॥
रज्जुआंगी जैसा भासला भुजंग । चिदानंदीं तैसें जालें जग ॥२॥
स्थाणुपासुनी चोराधा (?) अवतारू । तैसाचि केशवराजीं संसारू ॥३॥
० पद ३५० वें
उपजोनी पंचान्नें माउली ग्रासीली । ज्ञानें निर्दाळिली तैसी माया ॥ध्रु॥
ज्ञानाचा महिमा न कळे कवणा । ज्ञान दुजेंपणा उरों नेदीं ॥१॥
उपजोनी पावकें ग्रासीलें इंधना । ज्ञानें या अज्ञाना तैसें केलें ॥२॥
उपजोनियां रसें धातु गिळीली जैशी । ज्ञानें अविद्या तैशी आटली जाणा ॥३॥
ज्ञानें अज्ञान गेलें ज्ञानें अज्ञान नेलें । केशवीं संचलें शुद्धबुद्ध ॥४॥
० पद ३५१ वें
सद्गुरुवचनें परतुनी पाहिलें । आपेआप तेथें पाहणें राहिलें ॥ध्रु॥
पाहुं मी काय पाहूं मी काय । पहावया दुजें नाहीं ग माय ॥१॥
चंद्र चंद्राचि वाही जे माथां । यापरी आपणा पाहीजे आतां ॥२॥
काय आहे तेथें पहावें काय । केशवी केशवपणही न साहे ॥३॥
० पद ३५२ वें
प्रत्यक्ष आपुलें स्वरूप जाणिती । संसार नेणती नाहींपणें ॥ध्रु॥
तेची योगीराव तेची महानुभाव । त्सासी म्हणिजे निश्र्चयेंसी देव ॥१॥
जाणीव नेणीव नेणती कांही । कांही नाहीं तेथें पावलें पाहीं ॥२॥
केशव म्हणे जालें विश्रांतीचें धाम । तयालागीं कैचें रूपनाम ॥३॥
० पद ३५३ वें
नाथिलें गारूड वळखिलें जेणें । उगविलें कोडें तयाचें तेणें ॥ध्रु॥
आणिकासी गोवी नुगवे माय । उगवूं जाय तो गुंतुनी राहे ॥१॥
मीपणें उगवीन म्हणतां येथें । गुंतला नाहीं परी तो कुंथे ॥२॥
गारुड नाहीं तेथें उगवीजे कांही । यापरी उगवी तो मुक्त रे भाई ॥३॥
केशव स्वामीशीं रिघावें शरण । त्यावीण आणिक उगवे कवण ॥४॥
० पद ३५४ वें
आदि ना अंत वर्ण ना व्यक्ति । तया ठायीं तें योगीय नांदती ॥ध्रु॥
नवल तयांचें धाम धरीलें । निरालंबी घर तिहीं बांधीलें ॥१॥
द्वैत जेथें वाव येकपणा अभाव । बळकाविला स्वयंभ तो ठाव ॥२॥
आकळितां ना कळे कळणीयां न कळे । केशव म्हणे तेथें एकत्वें राहीले ॥३॥
० पद ३५५ वें
योगी नानापरी कर्में जरी करी । उल्लंघन घाली अकर्मा भीतरीं ॥ध्रु॥
अकर्मी खरा अकर्मी खरा । तयासी नाहीं कर्म कर्मांतरा ॥१॥
कर्माकर्मभाव दोहींचा तो ठाव । जयामाजीं झालें दोन्हीही वाव ॥२॥
कर्म ना अकर्म न कळे त्याचें वर्म । केशव म्हणिजे त्यांते ब्रह्म ॥३॥
० पद ३५६
आहे तें नाहीं म्हणून बोलती । आहेपणासी नाहीं ते स्थापिती ॥ध्रु॥
बापुडे रे जन भुललें कैसें । देखत देखत लागलें पीसें ॥१॥
अमृत सांडुनी मृगांब सेवी । गोडपणें सांगे चिंचेची चवी ॥२॥
आहे तें आहे नाहीं तें नाहीं । नेणोनी केशवीं मुकलों पाहीं ॥३॥
० पद ३५७ वें
सद्गुरुवचनें मरण आलें । निरंजनीं कैसें सरण रचिलें ॥
बोधरवादीय स्मशाना नेलें । निर्गुण भूमिकें पिंजसीं ठेविलें ॥ध्रु॥
नवल मृत्यु कैसा वीतला पाहीं । जन्ममरण पुढें उरीच नाहीं ॥
ब्रह्माग्नी ज्वाळा फांकती आगळा । जाळुनिया पिंड अवघा शून्य केला ॥१॥
ज्ञानजळें स्नान घालुनियां पाहीं । विज्ञान मंत्राग्नी दीधला देहीं ॥
सवेंचि भडाग्नि आत्मचितेचा ठाईं । जळोनियां कांही उरलें नाहीं ॥२॥
म्हणती संतजन धन्य हें निधान । देहत्रयासी जालें विसर्जन ॥
स्वानंदे परिपूर्ण करिताती रुदन । स्वयंप्रकाशें होतसे दहन ॥३॥
यापरी निजतेजें मृत्यु अपरोक्ष । सहज हुत कैसें केलें अपरोक्ष ॥
सद्गुरुकृपें केशवीं प्रत्यक्ष । ब्रह्माग्नी जाला ब्रह्मांड मोक्ष ॥४॥
० पद ३५८ वें
इकुनी तेंची तिकुनी तेंची । जिकुनी पाहसी तीतुनी तेंची ॥ध्रु॥
उघडें नाहीं झांकले नाहीं । आहलें बाहलें तेंचि तें पाही ॥१॥
येथें आहे तेथें आहे । जेथें तूं म्हणशी तेथें आहे ॥२॥
सद्गुरुकृपें केशवीं पाही । पहावया तेथें दुसरें नाहीं ॥३॥
० पद ३५९ वें
आकार बुडोनी ठेला । निराकार लया गेला ॥
मग जो कां उरला । तोचि तूं पाहे ॥ध्रु॥
पाहतां न पाहणें । नुरे ज्याच्या दरुशनें ॥
पावलीया तोची होणें । अंगेंचीं स्वयं ॥१॥
जया नाहीं गांव-शीव । जया नाहीं रूप नांव ॥
भेटतांचि होय वाव । दृश्य हें सर्व ॥२॥
ऐसा देव परात्परू । जया नाहीं पारावारू ॥
स्वानंदे तदाकारू । केशवीं सहज ॥३॥
० पद ३६० वें
स्थूळाचें निरशन । लींगदेह मर्दन ॥
करूनियां ब्रह्मपूर्ण । पावती योगी ॥ध्रु॥
ब्रह्म तेंचि निराकार । निर्गुण निर्विकार ।
होउनि तदाकार । भोगिती सुख ॥१॥
जें पाहतां पाहणें सरं । भेटतां द्वैत नुरे ।
लाधलीयां वृत्ती विरे । निवृत्तीसहीत ॥२॥
सकळांचे जन्मस्थान । निजरूप सनातन ।
केशवीं अवसान । पावला तेथें ॥३॥
० पद ३६१ वें (चाल-खेळ्य़ाची)
जो मायेसी महत्तत्व ग्रासितो रे । तो जनीं-वनीं तत्त्व प्रकाशितो रे ॥ध्रु॥
आम्ही तयाचे बंदीजन जाहलों रे । त्याच्या चरणस्मरणें निवालों रे ॥१॥
जो अहं सोऽहं दोन्ही भेद छेदतु रे । जो त्रिपुटी वेगळें सौख्य बोधितु रे ॥२॥
जो एकपणेंविण येकदाचि नुरे । जो केशवीं सहज बोधें ठेवी तूं रे ॥३॥
० पद ३६२ वें
सागराच्या अंगावरी । सागर क्रीडा करी ॥
नेणोनि तया लहरी । म्हणिजे जैसें ॥ध्रु॥
तैसा स्वरूप होउनि पाहे । स्वरूपीं क्रीडत आहे ॥
तयासी माणुस माय । म्हणिजे कैसे ॥१॥
गगनाचिये खोळे । गगन आपण लोळे ॥
भिन्नत्व पाहतां डोळे । आंधळे होती ॥२॥
वन्हीचिया ज्वाळा । वन्हीवरी सोज्वळ ॥
तेथें भेदासी वेगळा । ठाव कैसा ॥३॥
जन्मोनी जन्मला नाहीं । मरण नेणेचि कांही ॥
केशव म्हणे तो पाहीं । सहज ब्रह्म ॥४॥
० पद ३६३ वें
स्तवन करितां मुखें । वेदही जाले मुके ॥
ऐसीया भूमिके । आरुढलों आम्ही ॥ध्रु॥
सद्गुरुकृपा ऐसी । प्रत्यक्ष फळली कैसी ॥
आम्हीपण आम्हांसी । उरलें नाहीं ॥१॥
आमुचें स्वरूप माय । सांगिजेसें काय आहे ॥
कांही नाहीं तेंची स्वयं । होउनी आसे ॥२॥
निजबोधें अवलीळा । सर्वांग झाला डोळा ॥
केशवीं देखनी कळा । दुजेनवीन ॥३॥
० पद ३६४ वें
देवची असोनि । देव दुऱ्हाविला ॥ केव्हडा पडला घाला । कल्पनेचा ॥ध्रु॥
सांगों मी वो काय । सांगो मी वो काय ॥ वांझेच्या लेकीची सोय । गोष्टी सांगे ॥१॥
स्वयं ब्रह्मयासी । मी जीव म्हणवी ॥ नसतें हें भोगवी । नाना दुःख ॥२॥
दृश्य द्रष्टा दर्शन । नहोनि येकलें ॥ तयासी घातलें । देहबंदीं ॥३॥
जिण्या मरणासी । अंत पहावो जेथें ॥ तयासी मानी येथें । जिणें मरण ॥४॥
आपणचि तरी । खपुष्प वैखरी ॥ नाथिली हे थोरी । दाखविली ॥५॥
संत केशव म्हणे पाहा तया पाहीं ॥ तव मायाचि नाहीं । उपजली तेथें ॥६॥
० पद ३६५ वें
वाळीयलें कर्म । वाळीयलें अकर्म ॥ वाळीयलें निष्कर्म । आजि आम्ही ॥ध्रु॥
वाळीयलें जीव । खोळीयल शीव ॥ वाळीयलें सर्व आजि आम्ही ॥१॥
वाळीयलें सद्रुप । वाळीयलें चिद्रुपा ॥ वाळीयलें आनंद स्वरूप । आजी आम्ही ॥३॥
वाळीयलें मीपण । वाळीयलें तूंपण ॥ केशवीं केशवपण । वाळीयलें ॥४॥
० पद ३६६ वें (चाल - धुम)
फुल गुंफे वास न गुंफे । देहकर्मी तैसें योगी न लिंपे ॥ध्रु॥
देहीचें देहकर्म देहबुद्धि बाधी । देहातीत योगी सहजसमाधी ॥१॥
कमलिनीदळ जळीं । न लिंपे जळ मेळीं । कार्यकर्मी तैसा परब्रह्म न्याहाळी ॥२॥
सर्वीं सर्वातीत सर्वत्र व्याप्त । गुरुकृपें केशवीं निजबोधें अलीप्त ॥३॥
० पद ३६७ वें
गुळाचेनि मीसें । गोडीची दिसे । गोडी पहातां गुळ न दिसे ॥ध्रु॥
तैसा जनीं दिसे जनार्दन । जर्नादनीं न दीसे जन ॥१॥
पटु सबाह्य नांदे तंतु । तंतु पाहतां पटुसी अंतु ॥२॥
कापुरीं परिमळ परीमळीं कापूर । गुरुकृपें केशवीं परी निजधूर ॥३॥
० पद ३६८ वें
अंतरी एक बाहेरीं एक । जेथें जावें तेथें लागलें येक ॥ध्रु॥
यापरी येकें घेतली पाठी । येक जडलें पोटींपाठीं ॥१॥
येकीं येक अनेकीं येक । येकानेकावेगळें येक ॥२॥
सगुणीं येक निर्गुणीं येक । सगुणा-निर्गुणावेगळें येक ॥३॥
देहीं येक विदेहीं येक । देह-विदेहावेगळें येक ॥४॥
सद्गुरुकृपें केशवीं देख । सहजीं सहज संचलें येक ॥५॥
० पद ३६९ वें
सगुणा अंगीं निर्गुण भासे । निर्गुण पाहतां सगुण ग्रासे ॥ध्रु॥
सगुणीं निर्गुण निर्गुणीं सगुण । स्वरूपीं दोहोंची मोडली खूण ॥१॥
सगुण नाहीं निर्गुण काई । सगुण निर्गुण भ्रांतिची ठाईं ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं निजसुख पाहटा । आपोआप दोन्ही
मोडल्या वाटा ॥३॥
० पद ३७० वें
भ्रांतीचे आड जमनीक आलें । फेडावया धरी संताचीं पाउलें ॥ध्रु॥
जमनीक फेडा जमनीक फेडा । पाहों द्या निजरूप उघडा ॥१॥
जमनीक फेडा लागतों चरणा । मस्तकीं वाहणा वंदितु असे ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं जमनीक फेडिलें । आपेआप निजस्वरूपीं
देखिलें ॥३॥
० पद ३७१ वें
आपला ठेवा आपण भोगावा । आणीकाच्या दैवा हेवा न करीं बा ॥धु्र॥
निढळींची अक्षरें लिहीली निटें । तयासी पालटे ऐसें नाहीं बा ॥१॥
पुढीलाच्या दैवा करिसी धांवधांवी । वारा मवीतां वावी सीणू जैसा ॥२॥
पूर्वी लिहिलें पाही त्सासी पालटू नाहीं । गुरुकृपें केशवीं सहजस्थिती राही ॥३॥
० पद ३७२ वें
अहंकार माया द्वैत उपाधी । नाथिलें संसार मीपणें बाधी ॥ध्रु॥
मीपणा सोडीं मीपणा सोडीं । सहजाची गोडी घेउनी राहे ॥१॥
मीपणाचे पोटीं जन्म-मृत्युकोटी । शिवत्व आणि जे जीवत्वापोटीं ॥२॥
मीपणें मोहो तूंपणें भ्रांती । गुरुकृपें केशवीं दोहोंवेगळी प्राप्ती ॥३॥
० पद ३७३ वें
अंतरीचा सखा अंतरीं पाहावा । आंतबाहेरीं वोळगावा वेळोवेळीं ॥ध्रु॥
जाणीव नेणीव सांडोनी बाहेरी । वोळखीजे अंतरीं गुरुकृपा ॥१॥
अंतरीच्या सुखें सबाह्य अंतरीं । भेटी निरंतरी माधवाची ॥२॥
सद्गुरु कृपादृष्टी केशवराजीं भेटी । चरणकमळीं मीठी पडली सदा ॥३॥
० पद ३७४ वें
येकला येकटु भेटला जुनाटु । अंतरीं तेणेसी सेश पाटु भरीला ग माय ॥ध्रु॥
अतिवृद्ध परी नागर तरुणा । बरवेंपणा काय वानुं ॥१॥
दृष्टी न भरोनी सर्वांगी वसे । रूप नाहीं परी बरवा दीसे ॥२॥
वृद्ध ना तरुणा नित्य नवा जाणा । वोळखिला खुणा मुळींचिया ॥३॥
गुरुकृपें केशवीं बरवया बरवा । अंतरीं भोगितां देहभावा
मुकलीया ॥४॥
० पद ३७५ वें
सद्गुरुचरणीं साधक दक्ष । तळीं पाहोनी वरी भेदिती लक्ष्य ॥ध्रु॥
भेदिलें ग निज लक्ष डोळां । अनुभवसोहळा निच नवा ॥१॥
देखणेंपणवीण देखणें असे । दृश्य नाहीं परी दर्शन होतसे ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं देखणा पै जाला । सुखांचा सुकाळ डोळ्यां
केला ॥३॥
० पद ३७६ वें
चंद्राच्या दोंदावरी चांदिनें उठी । परतोनि रिघालें तयाच्या पोटीं ॥ध्रु॥
अवघा चंद्र तेथें चांदिणें काय । स्वयंप्रकाशी भेदु न साहे ॥१॥
स्वयंप्रकाश तेथें चंद्र ना चांदिणें । गुरुकृपें केशवीं सर्वांग देखणें ॥२॥
० पद ३७७ वें
वैखरीचा शब्द सामावला श्रवणीं । निमाला नादु राहिली ध्वनी ॥ध्रु॥
जेथीचा शब्द तेथें निमाला । मागुती वैखरी कैसेनी आला ॥१॥
जेथें निमाला तेथुनी उगवला । गुरुकृप केशवीं अनुभव वीतला ॥२॥
० पद ३७८ वें
ब्रह्म जाणोनिया सांडो म्हणती कर्म । त्याच्या अंगी जडे आधिक कर्म ॥ध्रु॥
भ्रम कर्माचें स्फुरण तचि ब्रह्मपूर्ण । अळंकारी सुवर्ण जयापरी ॥१॥
ब्रह्मेंसी वेगळें कर्म नाहीं । सांडी मांडी कल्पनेचा ठाई ॥२॥
सूर्य मिरवे प्रभा कीं प्रभेसी सूर्य ऊभा । तैसा ब्रह्मीं कर्मशोभा कर्मेंसी ब्रह्मा ॥३॥
तेथें कर्म ब्रह्म भ्रम हा कैंचा काय । ब्रह्मचि सबाह्य उघड नांदे ॥४॥
कर्माचें निजवर्म तेंचि निःखळ ब्रह्म । नेणोनि वाढे भ्रम अज्ञानासी ॥५॥
गुरुकृपें केशवीं निजबोधाचें कर्म । सर्व ब्रह्म तेथें वेगळें कैंचे कर्म ॥६॥
० पद ३७९ वें
कर्मयोगें ब्रह्म नव्हे म्हणती यक । ते नित्य नैमिकित्त आचरिती ॥ध्रु॥
त्यांसी ब्रह्मप्राप्ती दुरी जाली जाण । जे प्रमाणीं अप्रमाण गिवसु पाहती ॥
स्वप्रकाश वस्तु कम केंवी कळे । तमारी उजळे तम कैसा ॥१॥
देहाचे माथा गुणकर्म संस्था । ते देहचि मिथ्या स्वरुपीं जालें ॥
मिथ्या देहाचें कम तणे आकळी ब्रह्म । तो स्वप्न्नीचें सभ्रम जागृती भोगु ॥२॥
ज्ञानाग्निकर्माणि बोले च्रकपाणी । कर्मासी ब्रह्मपणीं ठाव कैसा ॥
गुरुकृपें केशवीं आश्रम वर्ण-धर्म । मिथ्या जाणोनि कर्म पावलें हीत ॥३॥
० पद ३८० वें
गुरुचा बाळक होउनियां । भजनप्रयागा येउनिया ॥ध्रु॥
चिन्मयतीर्थी न्हालों मी । हरि० पदिं निश्र्चळ जालों मी ॥१॥
अक्षय निजवट छायेशीं । हारविलें या मायेशीं ॥२॥
श्रद्धा श्राद्ध हें करुनियां । म्हणे केशव मीपण हरुनियां ॥३॥
० पद ३८१ वें
सत्वर येउनियां शिवसदना । जर्जर केलें मदना ॥ध्रु॥
त्याच्या चरणाची निजगोडी । तोडी भवभय बेडी ॥१॥
चित्सुखसागरिंचे मीन होती । ब्रह्मरसाप्रति घेती ॥२॥
समाधि-गिरीशिखरीं स्थिरावलें । स्व० पदीं उगलें ठेलें ॥३॥
केशव स्वामीसी आकळीलें । त्वं० पद तत्० पद गिळिलें ॥४॥
० पद ३८२ वें
समाधिदयानि हें निजतुर्या । अलक्ष हरिची प्रिया ॥ध्रु॥
ईची क्रिया हें सुखदात्री । निववीं गात्रा मात्रीं ॥१॥
स्मरणें स्मरबाधा निर्दाळी । मंगळदायक बाळी ॥२॥
केवळ माता हे साधूची । केशव महिमा वाची ॥३॥
० पद ३८३ वें
श्रवण मननेंविण निश्र्चळ राहे । जे ठाईं जन्मला तो ठाव पाहे रे ॥ध्रु॥
आकळ लीळा न कळे योगियांची । जाला गुणातीत मूर्ति शिवाची रे ॥१॥
माया ग्रासुनि तारिलें लोकां । तारुनियां लोक उडविलें देखा ॥२॥
गगनाचा अवकाश होउनि ठेला । केशव म्हणे सर्व केशव केला ॥३॥
० पद ३८४ वें
देह असोनि जालों विदेहीं । कर्म करुनी निष्कर्म पाही ॥ध्रु॥
त्यासि कैंचें भवबंधन । जें स्वानुभवेंचि मग्न ॥१॥
प्रालब्ध वर्तिती देहीं । परि अहंकर्तुत्व नाहीं ॥२॥
म्हणे केशव ० पदो० पदीं । ज्यासि निर्विकल्प समाधी ॥३॥
० पद ३८५ वें (सहज चाली)
पाणियाचा मासा झाला । नामरूपा नाहीं आला ॥ध्रु॥
तो पूर्वीच पाणी आहे । त्यासि पारधि साधिला काय ॥१॥
जळीं पारधी टाकी जाळें । तंव त्याचेंचि तोंड काळें ॥२॥
म्हणे केशव अवघा पाणी । मासेयाची नाहीं घाणी ॥३॥
० पद ३८६ वें
मातीभीतरीं नाहीं भीति । भीति पाहतां केवळ माती ॥ध्रु॥
तैसें स्वरूपीं नाही जन । जन अवघे आनंदघन ॥१॥
भीति वेगळें नाहीं चित्र । चित्र पहातां भीती मात्र ॥२॥
सूत्र पाहतां कळा नाहीं । कळारूपें चंद्रचि पाही ॥४॥
म्हणे केशव प्रतिती माझी । मी न बोलोनि बोलिलों आजी ॥५॥
० पद ३८८ वें
सद्गुरुकृपा जाली, निज वस्तु देखिली ।
कल्पनेची मोडली समूळ वाटा ॥
हरपला देहभाव, संकल्पा कैंचा ठाव ।
स्वरूपाचा अनुभव निजबोधें हो ॥ध्रु॥
पाहतां न पाहणें राहिलें पाहणें ॥
डोळियांसी देखणें डोळियानें केंवि ॥
पाहणें न पाहणें नुरे आत्मदरुशनें ।
यालागीं बोलणें नेति नेति हो ॥१॥
स्थूळ ना सूक्ष्म नव्हे सर्व जेथें सामावे ।
तें रूप जाणावें कैसेनी आतां ॥
परा पारूशली प्रमाणें अप्रमाण जालीं ।
दृष्टांति वाईली आन दिसावया हो ॥२॥
सदीं सदत्वु गेलें चिदीं चिदपण ठेलें ॥
आनंदत्व समावलें आनंदामाजी ॥
ऐसीया निजदृष्टी समाधि-युत्थान घोटी ॥
सद्गुरुकृपादृष्टी केशवराजीं हो ॥३॥
सकळांमाजीं असणें । परी तें सकळ नेणें ॥
सकळ जाणिजे जेणें । तेंचि तें ग बाप ॥१॥
गुणासि प्रकाशितें । परी तें गुणापरते ॥
जडासि चेतवितें । तेंचि तें ग बाप ॥२॥
व्यापक अंतर बाह्य । परी त्या रूप नाहीं ॥
नसोनि असणें कांही । तेंचि तें ग बाप ॥३॥
प्रकृतीमाजीं वसत । परी तो साक्षभूत ॥
शब्द जेथुनी स्फुरत । तेंचि तें ग बाई ॥४॥
सहजीं सहज मेळे । चालक परी वेगळे ॥
केशवीं प्रांजळें । तेंचि ते ग बाई ॥५॥